محمدتقی قمری دربندی
| اطلاعات | |
|---|---|
| نام کامل | میرزا محمد تقی قُمری گلزار دربندی |
| زمینه فعالیت | شعر و مرثیه |
| ملیت | دربند، داغستان کنونی |
| تولد | ۱۲۳۵ق |
| وفات | ۱۳۰۹ق |
| دیوان اشعار | کنز المصائب • دیوان کامل قمری • دیوان کنز المعارف |
| علت شهرت | مدایح و مراثی اهل بیت(ع) |
میرزا محمد تقی قُمری گلزار دربندی (۱۲۳۵- ۱۳۰۹ق)، شاعر و مرثیه‌سرای اهل دربند در جمهوری خودمختار داغستان کنونی.
قمری از شاعران دربند است که اشعاری در مدح و مرثیه اهل بیت و به ویژه امام حسین(ع) سروده است. او از روضة الشهداء تالیف ملاحسین واعظ کاشفی و حدیقة السعداء استفاده کرده و از محتشم، خواجوی کرمانی و منوچهری تأثیر پذیرفته است.
زندگینامه
میرزا محمدتقی، در دربند (در جمهوری خودمختار داغستان کنونی) متولد شد. علوم دینی و همچنین زبان‌های فارسی و عربی را در زادگاهش فرا گرفت. وی آشنایی کمی با زبان روسی نیز داشت. قمری جوانی خود را در عیش و خوشگذرانی سپری کرد، چنانچه خودش می‌گوید:
- «عمر خود را صرف وصف خط و خال ابروی هلال زیبارویان نمود که یک دفعه عقل ممتاز به خطاب درآمد»
آثار
قمری از نویسندگان دربند بود که از سی سالگی به روضه‌خوانی و مقتل‌نویسی پرداخت.
- کنز المصائب: این کتاب بارها در تبریز چاپ شد.
- دیوان کامل قمری: قمری به جز کنز المصائب اشعار دیگری هم داشت. در سن پنجاه سالگی آن اشعار را به کنز المصائب افزود و این اثر را دیوان کامل قمری می‌نامد که دربردارنده اشعار ترکی و فارسی او است که با تصحیح آقا بن عابد در ۱۲۸۵ق در باکو و در ۱۳۷۲ ش. در تهران به چاپ رسیده است.
- دیوان کنز المعارف: پس از وفات قمری، به دست فرزند او تحریر و تکمیل شده است و نسخه خطی آن در انستیتوی نسخ خطی باکو نگهداری می‌شود. این اثر قمری ۱۸۸ صفحه شعر فارسی را دربردارد.
سبک شعری
شعر قمری بیشتر دربردارنده مدایح و مراثی اهل بیت(ع) و به خصوص امام حسین(ع) و یارانش است، عارفانه و ساقی نامه‌ها نیز در شعرش به چشم می‌خورند. قالب شعرهای وی بیشتر قصیده و غزل است، با این حال در شعر فارسی وی رباعیات هم وجود دارد.
| آه محرم آمد، باز هم آسمان‌ها گریستند! | غلغله‌ای در جهان افتاد و جهانیان گریستند | |
| از آه و فغان جانسوز فرزندان علی «ع» | در کربلا مؤمن و کافر گریستند | |
| و آنگاه که کاروان غم روانه شام شد | زمین و آسمان و نه فلک گریستند!... |
در شعر مرثیه خود در عزای امام حسین(ع)، یاران و اهل بیتش از روضه الشهدا کاشفی به عنوان سند تاریخی و از حدیقة السعداء فضولی بهره جسته است. شعر خواجوی کرمانی، منوچهری و محتشم کاشانی بر شعر فارسی قمری تأثیر گذاشته است.
قمری در اشعار خود سعی می‌کند، تفسیری عارفانه بعضی از سوره‌ها و آیات قرآن ارائه دهد. در اشعار قمری کنایات، استعاره‌ها و تشبیهات زیاد به کار رفته است. او خود را شاعر ماهر می‌داند و به شعرای دیگر احترام می‌گذارد، ولی از کار فردوسی، سعدی، عنصری، نوائی، نظامی، حافظ و...انتقاد می‌کند.
| عقل می‌گوید قدم نه بر گلستان لاتخف | نیستند این شاعران پر هنر کامل عیار |
پانویس
منابع
- محمدزاده، نوری، نگاهی به ادبیات فارسی در داغستان، ماهنامه ایراس ۱۳۸۵ شماره ۱۳.
- سیر ادبیات عاشورا در آذربایجان، سایت ولی‌عصر(عج)، تاریخ بازدید: ۲۹ فروردین ۱۴۰۰ش.